In 2013 kijk ik naar een aflevering van het programma Zomergasten. Als gast staat dit keer Daan Roosegaarde centraal. Had ik nog nooit van gehoord. Daan is een Nederlandse kunstenaar, ondernemer, uitvinder, ontwerper en nog veel meer. Dit interview maakt een diepe en blijvende indruk op mij. Eindelijk krijg ik van iemand een taal om een fenomeen te beschrijven wat ik eerder wel opmerkte, maar niet onder woorden kon brengen: ‘Het denken in lantaarnpalen’.

Enkele jaren geleden ondersteunde ik een gezin waarvan een van de kinderen een autisme-spectrum stoornis heeft. Luuk (8 jaar) vertoonde gedrag dat niet alleen voor veel onrust binnen het gezin zorgde, maar ook niet zo gemakkelijk te begrijpen was voor familie en sociaal netwerk. Het zorgde voor onbegrip en diverse mensen wisten wel een oplossing.

Mijn allereerste huisbezoek kan ik me nog goed herinneren. Een collega had me geadviseerd om op grond van wat in de aanmelding stond, alvast wat informatiefolders mee te nemen. Zo gezegd, zo gedaan. Er stonden nogal wat hulpvragen in het aanmeldverslag, dus ik had flink wat foldermateriaal bij me!

Een groot overleg, zo noemen we dat in ons vakjargon, is net afgerond en ik sta nog even met Anita na te praten. Anita is een vrouw van in de 60 waar ik sinds 2 jaar bij betrokken ben. Anita verzamelt, maar noemt dit zelf niet zo. In de nieuwe DSM wordt haar probleem omschreven als hoarding.

Het is een bewolkte middag in juni en we bevinden ons in de buitenlucht op de parkeerplaats van een of ander industrieterrein. Samen met mijn jongere broer zit ik met een heleboel onbekende anderen in een opblaasbad –zij aan zij- een kinderliedje te zingen. Het bad waar we met zo’n tien personen in zitten is tot de rand gevuld met ijsblokjes.

In de periode dat ik als schoolmaatschappelijk werker binnen het SBO werkzaam was, waren ruziënde ouders één van de grootste frustraties onder leerkrachten. In iedere klas zaten wel een aantal leerlingen wiens ouders elkaar niet konden luchten of zien. Ik stond er versteld van: Wat ging het er onder deze ouders soms gemeen aan toe!

Aan iedereen die dit blog leest, of je nu hetero-, homo- of biseksueel bent: Wat vind je van de vraag in de titel? Hoe zou je reageren als iemand deze vraag aan jou stelt? Zou je deze vraag zelf aan een ander stellen?

Je vuile was onder het toeziend oog van je buurvrouw de straat op sjouwen? Dit fenomeen stamt uit vroegere tijden. De uitdrukking heeft echter aan weinig kracht ingeboet. De uitdrukking hoor ik mensen om mij heen nog altijd gebruiken. Meestal in een negatieve context en vaak gepaard met gezichtsuitdrukkingen van regelrechte ontzetting en horror.

Ieder mens geeft inhoud aan taal en geeft zodoende betekenis aan woorden. Soms gebruiken we dezelfde woorden, maar is de bedoeling, of zelfs het verhaal waar het voor staat heel verschillend. Een persoonlijk voorbeeld hiervan is het gesprek dat ik met een collega had over het vooruitzicht op een ‘lekker ontspannen avondje’.

Hulpvragen van professionals hebben de eigenschap om qua taal aan te sluiten op een hulpaanbod. Het risico is dat men vooral bezig is met het matchen van een hulpvraag aan een bestaand hulpaanbod. Een metafoor van Jos Burgers die Guy de Hoop in zijn trainingen gebruikt om dit uit te leggen is de metafoor van boren en gaten.

Bij het veranderen van een ongewenste situatie volgt altijd een moment van besluitvorming: Hoe gaan we het aanpakken en wie gaat wat doen? Ik vind het vreemd dat degenen die oplossingen voor ons bedenken, vaak niet degenen zijn die zelf met de problemen moeten dealen. Hoe komt het dat we massaal aanwezig zijn bij de presentaties van andermans plannen en massaal afwezig zijn als deze bedacht worden? Hoe komt het dat we zoveel vertrouwen hebben in deze plannen van buitenstaanders?