Zo’n drie weken terug sprak ik een man die zijn moeder zou bijstaan bij een zogenaamd keukentafelgesprek. De zoon had zijn vergeetachtige moeder geïnstrueerd om niet te veel te zeggen en hem het woord te laten doen. Ook als er misschien minder positieve zaken over haar gezegd zouden worden als ‘vergeetachtig’ en ‘kan niet alleen gelaten worden’, dan mocht ze dit niet tegenspreken.
Lang geleden….
Toen ik nog een klein meisje was, had ik met mijn vriendinnen thuis vaak keukentafelgesprekken. Tot een paar jaar terug associeerde in dan ook keukentafelgesprekken met gezelligheid, een volle koekjestrommel, buren die langskomen, alle tijd voor elkaar hebben, de geur van lekker eten, enzovoorts. Maar sinds 2 á 3 jaar slaat de term ‘keukentafelgesprekken’ op de gemeentelijke procedures die men moet doorlopen om hulp van de gemeente te kunnen krijgen.
De keukentafel in de huidige media
Op internet is veel te vinden ter voorbereiding van deze gemeentelijke keukentafelgesprekken. Grotendeels lijkt dit geschreven vanuit het perspectief van de burgers die terdege voorbereid moet zijn om zo te kunnen krijgen waar zij behoefte aan hebben. Ook in tv-programma’s als ‘Radar’ wordt vaak belicht dat de gemeente (-medewerker) tekort schieten in deze gesprekken.
De adviezen die worden gegeven gaan vaak uit van het principe dat de medewerker van de gemeente streng beoordeelt (of misschien wel veroordeelt?) of iemand wel beperkt genoeg is om aanspraak te maken op het budget van de gemeente.
Misschien was ik er deze week meer alert op, maar…
Tijdens één van mijn wandelingen met de hond trof ik de buurvrouw. Zij vertelde dat zij van de medewerker van de gemeente het advies had gekregen bij het volgende keukentafelgesprek een rollator en extra hulpmiddelen demonstratief in de huiskamer weg te zetten. Dan zou zij die gewenste deeltaxipas waarschijnlijke wél krijgen.
Ook bij een bijeenkomst met ervaringsdeskundigen kwamen deze gesprekken met de gemeente aan bod. Zij onderschreven naast het ‘aandikken van de situatie’ de noodzaak van onafhankelijke cliëntondersteuning. Deze extra professional aan tafel geeft de burger ondersteuning, kan meepraten in de taal van de gemeente en is op de hoogte van wet- en regelgeving. Dit is een rol die ik (samen met veel MEE-collega’s) met veel genoegen uitvoer. Het is een recht van de burger en het (b)lijkt ook regelmatig nodig.
Hoe kantelen we aan de keukentafel?
Toch is naar mijn idee de bedoeling van de transitie van de zorg onder meer: uitgaan van de mogelijkheden van de burger, hulp op maat, minder administratie en regeldruk en kostenbesparing.
Gelukkig tref ik ook veel gemeenten waar de burgers en de medewerkers van de gemeente echt met elkaar in gesprek gaan. Samen kijken naar mogelijkheden, open en eerlijk. Door transparantie over bijvoorbeeld rol/opdracht/grenzen ontstaat vertrouwen. Dit begint bij de professional. Door te doen wat je zegt komt de veiligheid om je open op te stellen. Dat is volgens mij de weg om de verdere kanteling te kunnen realiseren.
We hebben nog een mooie weg te gaan.
Ik ben benieuwd naar ervaring van anderen.
P.S.
Maandag 19 juni geef ik een trainingsdag voor professionals over keukentafelgesprekken. Hierin is de aandacht vooral gericht op houding en tools om de gesprekken vanuit transparantie en vertrouwen in te richten. Denk hierbij aan: wie vraag je van sociaal kapitaal, de kunst van vragen stellen en het in beeld brengen van de gesprekken.