Na een geslaagde pilot met de training Cultuursensitief werken biedt MEEK2 dit jaar een basistraining en een verdiepingstraining aan. We interviewen trainer Samuel Tekeste over diversiteit, misvattingen, ongemak en bewustzijn. Ook geeft Samuel tips. ‘Want’, zegt hij, ‘we hebben allemaal nog een leerweg te gaan. Op het gebied van diversiteit in culturen begeleid ik deelnemers graag in hun route naar bewustwording.’
Multicultureel opgroeien
Een bonte verzameling aan culturen in één straat. Dat was de setting van Samuels jeugd in Capelle aan de IJssel. Als klein mannetje van 4 jaar kreeg hij, in het kader van gezinshereniging, een verblijfsvergunning. In een nieuwbouwwijk met buren uit Vietnam, de Antillen, Drenthe en de Molukken groeide hij op in een multiculturele maatschappij op kleine schaal. Het bracht hem kennis over verschillende culturen én hij kreeg het inzicht dat we juist in de basis allemaal hetzelfde zijn. Het lijkt een ideale setting voor diversiteit, maar toen een buurman homo bleek, was toch de hele straat in rep en roer en vlogen de oordelen je om de oren. Diversiteit kent vele gezichten.
Waardering voor diversiteit
‘In onze straat met een mooie mix van mensen,’ vertelt Samuel enthousiast, ‘was het gezellig en was er nauwelijks overlast. Sociale woningbouw en koopwoningen stonden bij elkaar met allerlei nationaliteiten. Dat werkte goed.’ Samuel leerde veel van die tijd: ‘Je pakt van alles wat mee. Het bracht mij veel kennis en ik kan snel schakelen tussen allerlei culturen en mensen. Ook heb ik een bepaald soort waardering voor de verschillen. Ik oordeel niet snel en vind niet snel iets raar. Het gaat vaak mis bij de excessen, maar in de basis gaat het uiteindelijk om liefde.’
Geen onderscheid
‘Het gaat om relatief een klein deel in Nederland’, zegt Samuel. ‘Nog geen 20%. In de Randstad is dat meer, in Rotterdam bijna 50%.’ Als ik Samuel vraag hoe ik de doelgroep zou moeten noemen in dit artikel valt er een stilte. Hij denkt na, slaakt een zucht, zit met zijn ellebogen op tafel en zijn gezicht verdwijnt even in zijn handen. Dan vraagt hij: ‘Moeten we er een naam aan geven? Daar maken we juist het onderscheid door. We kunnen het typeren als allochtonen, nieuwkomers of iets anders. Maar waar het uiteindelijk om gaat is dat we een nieuw soort Nederland krijgen waarbij er een mix is. Uiteindelijk zijn we allemaal Nederlanders. Overigens heeft maar 7% in Nederland een andere nationaliteit. Vaak zien we dat het bij diversiteit onterecht gaat om niet-westerse migranten. Nederlanders met een migratieachtergrond komen vooral uit Europa. Er bestaat een beeld bij het woord “buitenlanders” dat niet klopt. Veelal door gebrek aan kennis en historisch inzicht. Het is hard aan correctie toe.’
Onwetendheid en ongemak
Vorig jaar draaiden we bij MEEK2 een pilot met de Training Cultuursensitief werken die Samuel met veel bevlogenheid verzorgt. Het was een groot succes. In de evaluaties lazen we terug: helder, informatief, inspirerend, toepasbare tips en boeiend van begin tot eind. Unaniem bevelen deelnemers de training aan voor collega’s. Reden voor MEEK2 om de training dit jaar aan te bieden. Ook is er behoefte aan een verdiepingstraining, die dit jaar ook gepland staat. Wat Samuel vooral opvalt bij de training Cultuursensitief werken is dat deelnemers heel weinig weten van de geschiedenis: ‘Veel hebben geen idee hoe Marokkanen, Turken, Molukkers en Indische mensen hier terecht zijn gekomen. Er is veel onwetendheid. Dat ik ze bijvoorbeeld bewust maak dat Nederland rijk is geworden van de kolonisatie en slavernij is ongemakkelijk. Mensen gaan wat schuifelen op hun stoel. In het sociaal domein valt dit nog mee, daar zijn mensen veel sensitiever en empathischer, maar je kunt je voorstellen dat dit voor een groep zakenmannen anders is. Daarbij probeer ik deelnemers met mildheid te benaderen. Het is de kunst om mensen zachtjes te begeleiden in hun route naar bewustwording.’
Open blik en ontdekken
‘Diversiteit lijkt een hekel punt’, vervolgt Samuel. ‘Terwijl het heel simpel is. Lief zijn voor elkaar en je bewust zijn dat “de norm” niet maatgevend is voor iedereen. Geef elkaar de ruimte. We denken veel vanuit de perceptie van onze eigen werkelijkheid. Als we dan de verschillen zien klopt die perceptie niet meer. Dat geeft onduidelijkheid, onrust en veel ongemak. Verandering is eng en dan neig je naar het afwijzen van de ander. Het vraagt van ons juist een open blik en interesse. Dàt is heel belangrijk. Verbreed je blik en je wordt verrast. Wij Nederlanders zijn een reislustig volk. We hebben de middelen en bezoeken landen over de hele wereld. Mijn advies is: ga eens op reis in je eigen straat, stad en land. Er valt dichtbij zóveel te ontdekken.’
Zonder oordeel
Soms hoor je mensen zeggen dat je niets meer zou mogen zeggen. ‘Maar zo is het niet’, oppert Samuel. ‘Je mag álles nog zeggen, alleen is niets meer vanzelfsprekend en wordt wat je zegt bevraagd. Dat geeft mensen ongemak. Zeggen dat je niks meer mag zeggen is iets in het extreme trekken. Dat doen we te veel. Als iemand in een rok wil voetballen, wil dit niet zeggen dat iederéén in een rok moet voetballen. De keuze van de één hoeft geen gevolgen te hebben voor de ander. Wel vraagt het om zonder oordeel te zijn. En dat vinden mensen vaak lastig.’
Inspiratie bij diversiteit
Zelf is Samuel altijd nog aan het leren en werkt hij aan zijn bewustzijn. Zo is hij zich, door inspirerende ontmoetingen en het vergroten van kennis, gaan beseffen hoe onze maatschappij en cultuur beïnvloed is door mannen. Samuel: ‘Het zijn vrouwen (en meestal van kleur) die de diversiteitsstrijd leiden en hebben geleid. Door Seada Nourhussen (schrijver en hoofdredacteur One World) ben ik scherper gaan kijken. Dankzij Sabine Meulenbeld ontdekte ik dat ik nog veel te leren heb op het gebied van gendergelijkheid.’ Tot slot benadrukt Samuel: ‘Iedereen heeft een blinde vlek en we hebben allemaal een leerweg te gaan. Als je je daarvoor open stelt gaat er een wereld voor je open.’ Een wereld vol diversiteit.
5 tips van Samuel voor professionals
- Probeer te kijken vanuit multi-perspectief. Overal en in iedereen is iets goeds te vinden.
- Doe geen aannames en probeer zonder oordeel te kijken.
- Vergroot je kennis en verdiep je in diversiteit met boeken, podcasts en volg inspirerende mensen.
- Als je ongemak of onrust voelt, leg niet de schuld bij de ander, maar onderzoek bij jezelf waar dit vandaan komt.
- Besef je dat jouw ongemak vooral een confrontatie is met je eigen waarneming
Trainingen diversiteit bij MEEK2
De Training Cultuursensitief werken met nieuwkomers, module I basis kun je volgen op 30 november in Dordrecht. De verdiepingstraining is op 21 december in Dordrecht. De trainingen zijn geaccrediteerd voor Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) en Registerplein. Kijk voor meer informatie en aanmelden op www.meek2.nl